Các loại tiêu sáo phổ biến hiện nay thuộc bộ môn âm nhạc truyền thống sáo trúc. Các loại sáo trúc, sáo nứa, sáo Tàu Dizi, sáo mèo Việt, sáo mèo Tàu (sáo H’Mông), sáo Bầu, động tiêu bát khổng, tiêu hệ Việt.
Theo nguồn gốc, chúng ta có thể phân các loại sáo tiêu thành:
Các loại tiêu sáo Việt Nam
Tiêu sáo Việt Nam là loại tiêu sáo của người Việt, do người Việt tự chế tạo và mang nhiều âm hưởng của âm nhạc dân tộc.
Tiêu sáo Việt bao gồm: sáo ngang Việt, sáo Mèo Việt hệ nam nữ, sáo Bầu Việt, động tiêu Việt Nam, huyên, sáo dọc.
Các loại sáo tiêu Tàu – Tiêu sáo Trung Quốc
Tiêu sáo Tàu là loại tiêu sáo có nguồn gốc từ Trung Quốc, nó đặc trưng cho nên âm nhạc Trung Hoa.
Tiêu sáo Tàu bao gồm: Sáo ngang Tàu-Dizi, s Mèo Tàu thổi ngang, sáo Mèo Tàu thổi dọc, sáo Bầu, động tiêu Tàu, huyên, ocarina.
Các loại sáo, các loại tiêu từ các nền âm nhạc khác trên thế giới.
Ở hầu hết các nước khác trên thế giới, một nhạc cụ thuộc dòng tiêu sáo được xem là phổ biến nhất là cây sáo được chế tạo bằng kim loại với cấu tạo phức tạp được gọi là “flute”.Ngoài ra, ở một số nước thì “bamboo flute” (dịch ra là sáo trúc, nó đại diện cho các loại tiêu sáo bằng tre trúc nói chung). Ở mỗi quốc gia, với mỗi nền âm nhạc riêng, thì hệ bấm và thang âm trên cây tiêu sáo đó lại khác nhau.
Dựa vào đặc điểm của lỗ thổi, miệng thổi, hộp cổng hưởng, âm sắc đặc trưng mà người ta có thể phân loại tiêu sáo thành các loại sáo sau:
- Sáo ngang là loại thổi ngang.
+ Sáo ngang Việt Nam: được làm từ trúc, nứa, gỗ, nhựa, kim loại, … nhưng loại sáo phổ biến và đặc trưng là sáo trúc – sáo nứa. Có rất nhiều các loại sáo ngang khác nhau như sáo 10 lỗ, 6 lỗ.
+ Sáo ngang có màng rung : là loại sáo có thêm 1 lỗ để dán màng rung ở giữa lỗ thổi và lỗ nốt si. Mạng rung tạo ra âm rung, đây là điểm đặc biệt của loại sáo này. Các loại sáo Dizi khác nhau như: sáo Dizi Nạm Ngọc, Dizi trúc tím, Dizi khớp kép, …
+ Flute: là loại sáo ngang có xuất xứ từ phương Tây và hiện nay nó là nhạc cụ được phổ biến toàn thế giới.
Động tiêu (thổi dọc nhưng đặt miệng như sáo ngang): động tiêu có âm khá giống với sáo ngang loại siêu trầm, chủ yếu được làm tone trầm hơn sáo ngang 1 quảng 8 với ống tiêu to nên động tiêu có màu âm ấm áp, sâu lắng.
Sáo Bầu – Sáo Mèo: sáo bầu và sáo mèo đều có âm thanh đặc biệt khác với sáo ngang, nó là âm kết hợp của tiếng rung của lam đồng (lưỡi gà) và hộp cộng hưởng hơi (thanh bấm lỗ.
Recorder-sáo dọc: thổi dọc nhưng chỉ cần ngậm vào là thổi kêu. Loại sáo này thường được làm tone cao và có âm sắc không được mềm mại và ngọt ngào như sáo ngang.
Sáo quạt: là loại sáo được chế tạo bằng cách ghép các ống sáo khác nhau lại thành hình cái quạt. Mỗi ống sáo có kích thước to nhỏ khác nhau và có một miệng thổi riêng chính là mặt cắt ngang của ống, phía dưới ống sáo được bịt kín.
Với mỗi loại tiêu sáo mình liệt kê ở phía trên, chúng ta còn có thể dựa vào hệ bấm – thang âm, tone – giọng, nguồn gốc, phụ kiện, cách trang trí mà chia tiêu sáo ra làm các loại sáo nhỏ.
>>Xem thêm: